Kot to jedno z najpopularniejszych zwierząt domowych. Gatunek ten charakteryzuje się wysokim indywidualizmem, dlatego też często można spotkać się z opinią, że jego przedstawiciele „chodzą własnymi ścieżkami”.
Gdy jednak znajdą bratnią duszę w człowieku, trudno o głębszą i bardziej oddaną przyjaźń. Jak to się stało, że niegdyś dzikie zwierzę stało się występującym na całym świecie towarzyszem naszej codzienności? Od którego momentu w jego historii możemy mówić, że jest to kot domowy? Jak dbać o mruczka, aby odpowiadać na potrzeby wynikające z jego ewolucji? Odpowiadają eksperci Whiskas®!
Spis treści:
- Kot domowy – historia kociego gatunku
- Kot domowy – współczesność
- Dziesięć ciekawostek o kotach domowych
Kot domowy – historia kociego gatunku
Zgodnie z aktualną wiedzą naukowców, historia udomowienia kotów rozpoczęła się około 9500 lat temu. Na ten sam okres datowane są również początki rolnictwa, które wyparło zbieracko-łowiecki tryb życia ówczesnych ludzi. Składowane w określonych miejscach zboże przyciągało gryzonie, które z kolei stanowiły podstawę kociej diety. W ten sposób nasi mruczący towarzysze znaleźli się w pobliżu ludzkich siedzib, skąd łatwo im było przedostać się pod dachy obywateli starożytnych miast. Związek człowieka z kotem od początku był korzystny dla obu stron. Rolnicy nie musieli się obawiać o bezpieczeństwo swoich plonów, natomiast przodkowie dzisiejszych mruczków otrzymywali sposobność do udanych łowów. Z czasem koty zadomowiły się na tyle, że dbanie o ich wyżywienie i bezpieczeństwo spoczęło całkowicie w ludzkich rękach.
Większość znawców tematu utrzymuje, że bezpośrednim przodkiem kota domowego jest kot nubijski, zwany również żbikiem afrykańskim. Gatunek ten zamieszkiwał pierwotnie dolinę Nilu, występując na terenie dzisiejszego Sudanu. Około 6000 lat temu mieszkańcy starożytnego Egiptu nie tylko hodowali, ale nawet czcili koty. Bast (albo Bastet), czyli tamtejsza bogini miłości, radości, muzyki, tańca, domowego ogniska oraz płodności, w dziełach sztuki była przedstawiana jako kotka lub kobieta z głową kotki. Jako zwierzęta boskie, koty w Egipcie były otoczone szczególną ochroną. Nie wolno ich było zabijać ani wywozić poza granice imperium. Mimo to z biegiem stuleci koci gatunek ewoluował i rozprzestrzeniał się po kolejnych kontynentach. Jeszcze przed naszą erą przodkowie dzisiejszych kotów domowych zasiedlili Azję i Europę, gdzie zmieszali swoje geny z genami dziko żyjących kotowatych. Początkowo koty były traktowane jako unikatowe zwierzęta dla elit, jednak ich szybkie rozmnażanie się sprawiło, że utraciły ten status. Były natomiast bardzo cenione ze względu na swoje umiejętności łowieckie. W niektórych miejscach – np. w Rzymie – koty domowe były chronione prawem.
W czasach średniowiecza dobra passa przestała towarzyszyć naszym mruczącym przyjaciołom. Społeczeństwo europejskie rozpoczęło powszechną nagonkę na przedstawicieli kociego gatunku – szczególnie tych, którzy charakteryzowali się ciemnym lub czarnym umaszczeniem. Zwierzęta były zabijane ze względu na upowszechnione przez papieża Grzegorza IX rzekome powiązanie z praktykami magicznymi. Inkwizycja oraz zwykła ludność chrześcijańska tępiła osoby podejrzane o bycie czarownicami, co przełożyło się na eksterminację młodych kobiet i kojarzonych z nimi czworonogów. Uszczuplenie populacji kotów spowodowało wzmożony wylęg gryzoni, które były nosicielami groźnych dla człowieka chorób. Historycy przyjmują, że brak naturalnego wroga myszy i szczurów w konsekwencji doprowadził do epidemii dżumy, która zdziesiątkowała ludność europejską w XIV wieku.
Po ustaniu zagrożenia prześladowania kotów osłabły, jednak ich całkowite ustanie nastąpiło dopiero w XIX wieku. Zwierzęta te stopniowo powróciły do statusu towarzyszy ludzkiej codzienności i na nowo zamieszkały pod naszymi dachami.
Występujące wśród kotów domowych rasy są wynikiem działalności człowieka. Pierwsze celowe hodowle powstawały w Zjednoczonym Królestwie w pierwszej połowie XIX wieku. Z tamtych terenów pochodzi wiele znanych dzisiaj odmian domowych mruczków. Warto tu wspomnieć, chociażby kota brytyjskiego, ale także rasy manx, devon rex oraz cornish rex. Zaskakujący dla niektórych może być fakt, że koty azjatyckie nie pochodzą z sąsiedniego dla Europy kontynentu, podobnie jak rasa havana brown nie narodziła się wcale na Kubie. Te kocie odmiany również mają swoje korzenie na Wyspach Brytyjskich.
Kot domowy – współczesność
Obecnie kot jest jednym z najpopularniejszych zwierząt domowych na świecie. Jako bezwzględny mięsożerca, posiada bardzo ścisłe potrzeby żywieniowe, których zaspokojenie, jeszcze bardziej niż tysiące lat temu, zależy od nas, czyli opiekunów. Około 10 tysięcy lat procesu udomowienia spowodowało, że dieta kota domowego znacząco zmieniła się w stosunku do diety dziko żyjącego kota czy też przodka obu tych gatunków. Współczesne koty potrzebują pokarmów kompletnych i zbilansowanych, o składzie stałym pod względem proporcji makroskładników.
To, co jedzą koty domowe, nie jest obojętne dla ich zdrowia. Ponieważ nasi mruczący przyjaciele pochodzą od pustynnego przodka, ewolucja nie wykształciła u nich potrzeby regularnego picia płynów. Z tego powodu podstawą ich diety powinna być pełnoporcjowa karma mokra, która zawiera około 80% wody. Ten rodzaj pożywienia powinien stanowić 90% posiłków podawanych naszemu kotu w ciągu dnia (pod względem masy produktów). Pozostałe 10% należy uzupełniać pełnoporcjową karmą suchą, której konsystencja i kształt wspomagają zdrowie jamy ustnej czworonoga. Pomagają w usuwaniu płytki nazębnej, zmniejszając ryzyko tworzenia się kamienia, a także poprawiają ukrwienie dziąseł.
Zarówno porcja karmy suchej, jak i mokrej, powinna zawierać optymalną liczbę potrzebnych kotu kalorii oraz właściwą ilość składników odżywczych. Warto mieć to na uwadze podczas wybierania pożywienia dla swojego pupila. Lista wymienionych substancji pokarmowych powinna zawierać przede wszystkim:
- białka,
- tłuszcze,
- węglowodany,
- witaminy,
- składniki mineralne.
Białka to podstawowy budulec tkanek. Ich zawartość w pożywieniu jest szczególnie istotna dla kociąt znajdujących się w fazie wzrostu. Ponadto dieta każdego mruczka powinna być bogata w aminokwasy egzogenne, czyli takie, których organizm czworonoga nie jest w stanie samodzielnie wyprodukować. Do substancji tych należą: tauryna, histydyna, izoleucyna, leucyna, lizyna, metionina, fenyloalanina, tryptofan, treonina, walina i arginina.
Tłuszcze stanowią najbardziej wydajne źródło energii. W kociej diecie szczególnie istotne są nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6, które m.in. wspierają odporność organizmu i regulują proces przemiany materii. Węglowodany również dostarczają łatwostrawnej energii. Dodatkowo ważnym przedstawicielem tej grupy składników jest błonnik (włókno pokarmowe). Koci organizm go nie strawi, jednak substancja ta jest prebiotykiem, która sprzyja utrzymywaniu prawidłowej mikroflory jelit.
Witaminy i minerały są odpowiedzialne za wiele podstawowych funkcji organizmu. Należą do nich m.in. krwiotwórczość, regulowanie odporności czy prawidłowa mineralizacja kości w okresie wzrostu. Wśród najważniejszych w kociej diecie witamin należy wymienić te rozpuszczalne w tłuszczach: A (retinol), D i E, a także witaminy z grupy B (B1, B2, B3, B6, B11 i B12). Składniki mineralne (makro- i mikroelementy) to przede wszystkim magnez, fosfor, wapń, potas, sód i chlor, a także cynk, żelazo, miedź, jod, mangan i selen.
Koty są z natury mięsożercami, jednak nie oznacza to, że jedzą wyłącznie pokarmy pochodzenia zwierzęcego. Doskonale trawią m.in. obecną w roślinach skrobię, o ile została ona wcześniej poddana odpowiedniej obróbce. Skrobia w przetworzonej formie znajduje się w pełnoporcjowych karmach gotowych. Należy pamiętać, że koty instynktownie dążą do urozmaicania swoich posiłków pod względem konsystencji i smaku (ale nie składu). Są również wrażliwe na temperaturę spożywanego jedenia. Pokarm dla kota powinien posiadać temperaturę co najmniej pokojową.
To, ile żyją koty domowe, jest uzależnione m.in. od rodzaju i jakości podawanego im jedzenia. Wpływ na długość życia danego osobnika ma również jego rasa, a także cechy indywidualne (np. skłonność do chorób) oraz ogólne warunki bytowe. Przeciętnie koty domowe dożywają średnio od 10 do nawet 17 lat.
Dziesięć ciekawostek o kotach domowych
- Najstarsze miejsce pochówku, w którym stwierdzono obecność zarówno ludzkich, jak i kocich szczątków, zostało odnalezione na Cyprze. Zwłoki 30-letniego mężczyzny pochowano w jednym grobowcu wraz ze zwłokami – prawdopodobnie – towarzyszącego mu za życia pupila. Naukowcy datują znalezisko na około 7500 rok p.n.e.
- W XIX wieku ukazała się powieść satyryczna niemieckiego pisarza Ernsta Hoffmanna pt. „Kota Mruczysława poglądy na życie”. Tytułowa postać jest również narratorem tekstu, który na przestrzeni trzech tomów opisuje swoje obserwacje dotyczące ludzi i świata.
- Pierwsza wystawa kotów rasowych odbyła się w 1981 roku w Londynie. Tradycję organizowania takich wydarzeń szybko przejęto w innych krajach Europy (m.in. w Belgii i Francji), a także w Stanach Zjednoczonych. Historia hodowli kotów w Polsce sięga okresu międzywojennego. W 1934 roku Związek Hodowców Zwierząt Futerkowych utworzył pierwszą sekcję hodowców kotów.
- W 2017 roku Marc-Antoine Fardin otrzymał nagrodę Uniwersytetu Harvarda za przedstawienie i udowodnienie teorii naukowej, zgodnie z którą koty definicyjnie odpowiadają właściwościom cieczy. Punktem wyjścia do badań była obserwacja grupy zwierząt, które, po znalezieniu się w dowolnej ciasnej przestrzeni, dostosowywały kształt swojego ciała do dostępnego w tym miejscu obszaru. W analogiczny sposób woda wypełnia naczynia, do których się przedostaje.
- Felinoterapia to metoda leczenia, która wykorzystuje obecność kota lub kotów do łagodzenia objawów różnorodnych chorób. Przebywanie z mruczącymi zwierzętami wpływa pozytywnie m.in. na terapię dzieci ze stwierdzoną nadpobudliwością ruchową oraz ze spektrum autyzmu.
- Koty domowe spędzają do 18 godzin w ciągu doby śpiąc lub drzemiąc. 30% czasu swojej aktywności poświęcają natomiast na dbanie o higienę.
- Nos każdego kota jest pokryty unikalnym wzorem mikroskopijnych linii, które można przyrównać do ludzkich linii papilarnych.
- Koty mają również szósty zmysł. Za jego występowanie odpowiada obecny u mruczków organ Jacobsona, który znajduje się w górnej części kociego podniebienia. Narząd ten łączy w sobie zmysły smaku i powonienia, a uaktywnia się w momencie, gdy cząsteczki zapachu trafiają na język czworonoga. W ten sposób zwierzę jest w stanie „smakować” docierające do niego zapachy.
- Szacuje się, że obecnie w ludzkich domach na całym świecie mieszka około 600 milionów kotów.
- W Księdze Rekordów Guinnessa odnotowano wzmiankę o najdłużej żyjącym kocie. Była to zamieszkująca miejscowość Austin w stanie Teksas kotka o imieniu Creme Puff, która dożyła sędziwego wieku 38 lat i 3 dni (1967-2005).